هفتمین سالگرد ارتحال آیت الله العظمی موسوی اردبیلی (ره) در دانشگاه مفید برگزار شد

هفتمین سالگرد ارتحال آیت الله العظمی موسوی اردبیلی با موضوع «تربیت دینی» عصر روز پنجشنبه دوم آذرماه در دانشگاه مفید برگزار شد.

در این مراسم، دکتر علی اکبر صالحی، دکتر فرشاد مومنی، آقایان میرسعید و سید مسعود موسوی فرزندان مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی (ره) و حجت الاسلام والمسلمین رهایی از اساتید دانشگاه مفید سخنرانی کردند.

در ابتدای این برنامه پیام مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سبحانی (مدظله العالی) با عنوان «آیت الله اردبیلی و آثار ماندگار» توسط حجت الاسلام و المسلمین دکتر سعید رهایی دبیر علمی همایش قرائت شد.

متن پیام این مرجع تقلید شیعیان به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

«آیت الله اردبیلی و آثار ماندگار»

قال الله تعالی: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَٰنُ وُدًّا‎.

مضمون آیه‌ای است که بین عمل صالح و علاقه مردم به پدید آرندگان آنها حتمی است. یعنی کسانیکه از روی ایمان، عمل صالح را انجام دهند اراده خلاق متعال بر این تعلّق گرفته است که مهر و محبت آنان را در دل مردم پدید آورند.

تاریخ نیز بهترین گواه بر این وحی الهی است. در میان میلیاردها بشر، پیامبران الهی مورد تکریم جامعه انسانی است. رسول گرامی و فرزندان معصوم :که صمیمی‌ترین اعمال صالح را انجام داده‌اند مورد علاقه پیروان آنها است. به دور نرویم، سازنده مسجد گوهر شاد یک بانوی غیر ایرانی است ولی مورد علاقه همگان است چون در کنار مرقد امام علی بن موسی الرضا :مسجدی ساخته است که زائران مرقد حضرت در آنجا نماز می‌گزارند. شاهد و گواه بر این ملازمه بیش از آن است که در اینجا بیان شود. آیت الله جناب آقای حاج سید عبدالکریم اردبیلی ۱پدید آرنده آثار ماندگار است که پیوسته جامعه از آن بهره می‌گیرند. چه آن موقع که در حوزه علمیه از مدرسین عالی مقدم بود و یا آنگاه که بنا به درخواست علمای اردبیل به زادگاه خویش بازگشت و برای مستمندان کارهای تولیدی ترتیب داد یا آنگاه که مصدر قضاوت قرار گرفت. علاوه بر مشاغل اداری آثار فقهی خوبی نظیر «فقه القضاء» به یاگار نهاد و دیگر آثار علمی ارزشمندی که برای همگان مفید و سودمند است.

امروز تکریم این عالم بزرگوار تکریم از علم و ارزش‌ها است. خداوند منان همگان را در این راه موفق بفرماید و بر حاضران در مجلس و پدید آرندگان این همایش سپاس مضاعف دارم.

جعفرسبحانی
۲۸/۰۸/۱۴۰۲ هـ .ش

رئیس دانشگاه مفید: «عقلانیت» و «تعادل» ویژگی مهم آیت الله العظمی موسوی اردبیلی بود

در ادامه مراسم، دکتر سید مسعود موسوی کریمی رئیس دانشگاه مفید ضمن خوشامدگویی به حاضرین در مراسم اظهار داشت: مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی عالمی دینی بود که دارای وجوه شخصیتی متعددی بود. ایشان در عین اینکه در میان همگنان خود از جهت علم و فضل جزو معدود انگشت شمار قرار می گرفت، یک کنشگر اجتماعی بود و از ابتدای طلبگی نسبت به مسائل اجتماعی احساس مسئولیت می کرد و نسبت به این مسائل تعهد داشت و به این تعهد در قالب تاسیس مراکز خیریه و ایجاد حرکت های اجتماعی یا رفع موانع و مشکلات اجتماعی عمل می کرد.

وی افزود: جنبه دیگر شخصیت ایشان این بود که یک فعال سیاسی بود و نقش ایشان را در سال ها و دهه های قبل از انقلاب اسلامی و پس از آن به خوبی می بینیم. این جنبه از شخصیت ایشان بیشتر از جنبه های دیگر برای مردم شناخته شده است گرچه این قوی ترین جنبه شخصیت ایشان نبود.

وی گفت: جنبه دیگر شخصیت آیت الله موسوی اردبیلی، جنبه معلمی و آموزشگری هم به عنوان طلبه، هم به عنوان مدرس حوزه، هم به عنوان استاد در دانشگاه و هم معلم برای بچه های مردم بود. مدارسی که ایشان تاسیس کرد یکی از تاثیرگذارترین مدارس در ۶۰ سال گذشته است.

رئیس دانشگاه مفید بیان کرد: پرورش و تربیت طلاب و انبوه کثیری از فضلایی که به حوزه های علمیه تقدیم شدند، نشان دهنده نقش تاثیرگذار ایشان در تربیت دینی است.

وی «مبلغ دینی» بودن را جنبه دیگر شخصیت آیت الله موسوی اردبیلی عنوان کرد و افزود: ایشان در کنار تاسیس مراکز دینی، به عنوان منبری تراز اول شناخته می شد. در هر زمینه ای که مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی وارد شده است جزو نوادر آن عرصه شناخته شده و جمع این جهات در یک مرجع به نظر می آید که نادر است.

سید مسعود موسوی به دو ویژگی مشی ایشان اشاره کرد و گفت: ایشان از عمق دل به سنت دینی و فرهنگی ما وابسته بود. به علمای سلف و دستاوردهای آنها فوق العاده احترام می گذاشت. در عین حال فوق العاده روشن بود و دائما در پی نوآوری در عرصه های جدید بود. ایشان در نوآوری از جهت نظری متهورانه بود هرچند در عمل محتاطانه برخورد می کرد.

وی خصلت دوم مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی را عقلانیت و تعادل دانست و افزود: این ویژگی در مشی ایشان جلوه می کرد؛ اینکه در مشی خود در مقام نظر و عمل پیرو عقلانیت باشی و در مقام اجرا راهی را بروی که میانه ترین راه است و درگیر افراط و تفریط نشوی، نکته مهمی است که نمونه اعلای ان را در مشی آیت الله موسوی اردبیلی می توان دید.

وی گفت: در این دوره که دوره افراط و تفریط و عدم تحمل دیگری است، جای خالی روش و منش مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی را به روشن می توانیم احساس کنیم.

مومنی: آیت الله موسوی اردبیلی فهم عالمانه معطوف به آینده از علم داشت

دکتر فرشاد مومنی سخنران بعدی مراسم اظهار داشت: فکر می کنم اگر از دریچه توسعه به ایشان نگاه کنیم، شاید بزرگترین ویژگی ایشان این بود که یک فهم عالمانه معطوف به آینده از علم داشت و به همین دلیل، از روحیه همکاری و نقدپذیری بسیار بالایی برخوردار بود.

وی شوق بی پایان آیت الله موسوی اردبیلی برای «دانستن» را بی نظیر توصیف کرد و گفت: آقای موسوی اردبیلی عالمی است که ادای عالم بودن در نمی آورد و در گفتن «نمی دانم» خیلی شجاع، صادق و صریح و جزو نوادر بود.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در جامعه ای که فردمحوری در همه عرصه ها بیداد می کند آقای موسوی اردبیلی در زمینه تقسیم کار و همکاری یک انسان تراز توسعه و بسیار پیشگام بود.

وی ادامه داد: آقای موسوی اردبیلی مانند همه کسانی که در تراز دین شناسان آگاه به اقتضائات زمانه طبقه بندی می شوند از وقوف روش شناختی به نقص انسان در اعلی درجه آگاهی داشت و این در سلوک فردی و جمعی ایشان منعکس بود.

وی با بیان اینکه ایشان قائل به همکاری بود و آنچه را که نمی دانست، می پرسید، تصریح کرد: ایشان نسبت به همه انسان ها روادار بود و این رواداری و قائل بودن حق برای انسان ها بماهو انسان حساب و کتاب هایی دارد که از جنبه معرفتی و اندیشه ای، ریشه در وقوف به نقص اطلاعات دارد. کسانی که این وقوف را ندارند در ساحت نظر به سمت جهل و جمود و در ساحت عمل به سمت خودکامگی و استبداد کشیده می شوند.

مومنی با بیان اینکه از دیدگاه توسعه، مهمترین فلسفه گرایش انسان ها به آموزش و تربیت مسئله مواجهه عالمانه با نااطمینانی هاست، گفت: متفکران بزرگ نااطمینانی ها را به دو گروه عمده تقسیم می کنند، نااطمینانی ها با منشا طبیعی و نااطمینانی هایی که ریشه در الگوی تعاملات میان انسان ها دارد که ناظر بر رابطه مردم با حکومت، حکومت با مردم و مردم با مردم است.

وی اضافه کرد: ظهور نااطمینانی ها از این دوگونه مهمترین ریشه گرایش به سمت آموزش و ابداع نهادها در طول تاریخ بشر بوده و شاید یکی از حیاتی ترین و تاثیرگذارترین نهادها در این زمینه، نهاد دین است.

وی گفت: کسانی که با نگاه آینده شناختی درباره جهان کار کردند و قرن ۲۱ را قرن ظهور نااطمینانی های نوظهور و بی سابقه به شمار می آورند بر این باورند که قرن ۲۱ قرن گرایش شدیدتر به باورهای دینی هم هست ولیکن اهل نظر می دانند که این گرایش به وضوح خبر خوشحال کننده ای نیست چون کسانی که گرایش پیدا می کنند بیش از آنکه تمایل به ادیان ابراهیمی داشته باشد به سمت باورهای فرقه ای و تعصبات حرکت می کند. به نظرم، این یک رسالت استثنایی برای باورمندان به ادیان ابراهیمی در قرن ۲۱ است و مرور سلوک نظری و عملی آیت الله موسوی اردبیلی در این زمینه می تواند خیلی تاثیرگذار باشد. البته همه می دانید که مساله آموزش در پرتو نظم اجتماعی، شکل خاص و کارکردهای خاص خود را پیدا می کند و گرایش به محتواها و شیوه های متفاوت و گسترده آموزشی، ریشه در تفاوت نظم های اجتماعی دارد.

وی خاطرنشان کرد: براساس گزارش سازمان ملل متحد، در مجموع تا امروز ۴۲ گونه متفاوت از نااطمینانی ها با منشا طبیعت شناسایی شده که از این مجموعه، ۳۴ گونه آن در ایران فعال است.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: از منظر توالی های سیاستی، حساسیت نسبت به نااطمینانی ها با منشا تعاملات انسانی زمانی موضوعیت پیدا می کند که از یک سطوح حداقلی قابل قبول از قابلیت برای مهار نااطمینانی‌ها با منشا طبیعت برآمده باشد.

وی ادامه داد: اگر از این دریچه به سرنوشت ایران نگاه کنیم، می بینید که در تاریخ برنامه ریزی خود به دلیل ضعف های بنیادی، فسادها و استبدادها و… از دوره ای که ایران برنامه ریزی توسعه را آغاز کرده، شدت مواجهه با نااطمینانی های با منشا طبیعی افزایش یافته و این افزایش در دوره بعد از انقلاب به مراتب نگران کننده تر است.

وی افزود: عموم متفکران نااطمینانی هایی با منشا تعاملات انسانی را خیلی حیاتی تر می دانند و برای اینکه اوضاع و احوال این سرزمین را از این دریچه ببینید به گزارش هایی در زمینه امنیت، اعتماد، همکاری در زمینه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مراجعه کنید.

وی با بیان اینکه تربیت دینی برای نجات جامعه بشری در جامعه ما به طور خاص و در جامعه جهانی به طور عام می تواند مورد توجه قرار گیرد، گفت: از دریچه توسعه وقتی به نظام مسلط آموزش حوزوی کشور نگاه می کنیم می بینیم مانند نظام مسلط آموزش های علمی از یک نقص خیلی بزرگ برخوردار است.

مومنی ادامه داد: متفکران بزرگ طبقه بندی های متفاوتی از گونه های دانایی بشر ارائه کردند. از جمله دانایی ها را به چهار گروه دانش چیستی، دانش چرایی، دانش کیستی و دانش چگونگی تقسیم می کنند.

وی افزود: اگر اندیشه علمی و دینی بخواهد اقدام به تمدن سازی کند، ضریب اهمیت دانش چگونگی به تنهایی براساس برآوردهای موجود، ۹ برابر گونه های دیگر است و ما در نظام رسمی آموزش دینی و علمی، قدر و منزلتی نزدیک به صفر برای دانش چگونگی درنظر گرفتیم.

وی عنوان کرد: مهمترین عامل این امتیاز و برجستگی و منحصر بفردشدن کسانی که در دوران بعد از جمهوری اسلامی به عنوان عالم دینی که فهم قاعده مند از اقتضائات زمانه دارند، این بود که خودشان خلاف مسیر عادی آموزشهایی که می دیدند روی منزلت دانش چگونگی متمرکز شدند.

مؤمنی افزود: اینکه می بینید بعد از پیروزی انقلاب اسلامی همه چشم ها به سمت امثال شهید بهشتی یا آیت الله موسوی اردبیلی معطوف می شود به دلیل آن است که اینها سطوحی از آمادگی ها در زمینه دانش چگونگی برای خود فراهم کرده بودند و می توانستند پاسخ های مقتضی زمانه به نیازهای تمدن سازی ایرانی ارائه کنند.

وی ادامه داد: اگر از این دریچه به آراء امثال آیت الله موسوی اردبیلی نگاه کنید، می توانید امیدوار باشید که موسوی اردبیلی های جدید متولد شده و به کار دین و جامعه و توسعه بیایند. البته در این زمینه، نظم اجتماعی، قیدهای خاص خود را دارد و باید آنها را لحاظ کرد.

وی ابراز کرد: حق آیت الله موسوی اردبیلی این است که مدارس مفید و دانشگاه مفید از استانداردهای پاداش‌دهی نظم موجود و از رویه های کوته نگرانه و فرصت طلبانه فاصله بگیرند همانگونه که آقای موسوی اردبیلی تا پایان عمر اینگونه بودند. ما هم باید به سمت ژرف اندیشی و اولویت دادن به کارهای بنیادی حرکت کنیم.

رهایی: آیت الله موسوی اردبیلی معتقد به ایجاد زبان مشترک برای گفتگوی حوزویان و دانشگاهیان بود

حجت الاسلام والمسلمین سعید رهایی دانشیار دپارتمان فلسفه دانشگاه مفید و از شاگردان آیت الله موسوی اردبیلی، نیز در این مراسم که با موضوع «تربیت دینی» برگزار شد، اظهار داشت: «تربیت دینی» را اینگونه تعریف کنیم که تربیت جمعیت های هدف به منظور ارتقای علمی و دینی آنان جهت تصدی امور اجتماعی مطابق عدالت و با بهترین استانداردهای زیستی زمان و آموزش و رسوخ زیست دینی به اقتضای جهان معاصر در جهت کمال انسانی و ایمانی جامعه است.

وی افزود: در این مسیر ابتدا بحث درباره کسی است که متصدی تربیت دینی است. بدون تردید هرکسی نمی تواند مدعی تربیت دینی باشد. در طول تاریخ، دین بزرگترین ضربه را از کسانی خورده که مدعی تربیت دینی بودند اما خود آموخته دین و بهره مند از علم تربیت نبودند.

این استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه عنوان کرد: بدون تردید مرحوم آیت الله اردبیلی بهره مند از بهترین اساتید زمان خود بودند. ایشان در سطح از محضر اساتیدی چون آیت الله سید احمد خوانساری و آیت الله گلپایگانی بهره مند شدند و در فقه از محضر آیت الله سید محمد داماد و مرحوم آیت الله بروجردی بیشترین بهره را بردند و در محضر امام جهت تعلم اخلاق حاضر شدند. همیشه در موضع گیری های سیاسی خود قبل و پس از انقلاب همراه ایشان بودند.

وی گفت: مرحوم آیت الله اردبیلی از نظر فلسفی که کمتر از این دیدگاه شناخته شده است از بهترین اساتید فلسفه در نجف و قم بهره مند شدند. بهترین هم مباحثه ها را داشتند. در هرصورت آموخته محضر علمای بزرگ بودند و تمام تلاش خود را به کار بردند.

دانشیار دپارتمان فلسفه دانشگاه مفید بیان داشت: مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی بسیار خداترس بود. به مدت ۲۵ سال در خدمت ایشان بودم. بارها خدمت ایشان می رسیدم، تنها بود، در می زدم، وارد می شدم، می دیدم صورتشان غرق در اشک است به گونه ای که قبای ایشان خیس شده است. می پرسیدم مشکلی پیش آمده است؟ می گفت: خیر، پایان عمر من است. عمر خود را که می بینم، در مقابل نعمت های بیکران الهی شرمنده ام، می بینم به زودی محضر خدا می روم اما چیزی در دست ندارم. از ایشان پرسیدم چرا نسل شما از ما بهتر است؟ گفت: تقصیر ماست. ما از محضر اساتیدی بهره بردیم که هرکدام تمثل یکی از صفات عالیه انسانی بودند.

وی تواضع و حافظه قوی را ویژگی بارز مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی دانست و گفت: ایشان بسیاری از طلاب را مخاطب خود قرار دادند و بسیاری از آنها در درس تفسیر ایشان شرکت می کردند. ایشان تا آخرین لحظات بحث فقهی می کردند.

وی گفت: مرحوم آیت الله اردبیلی با مردم بود، مخاطبانش مردم بودند، لذا در مساجد تلاش می کرد، روشنفکران را مخاطب قرار می داد. کانون توحید را ساخت و بسیاری از بزرگان معاصر و گذشته در آن سخنرانی کردند. ایشان معتقد به ایجاد زبان مشترک برای گفتگوی حوزویان و دانشگاهیان بودند.

علی اکبر صالحی: ما نتوانستیم دین را آنگونه که شایسته مقام دین است به جوانان معرفی کنیم

دکتر علی اکبر صالحی گفت: ما نتوانستیم دین را آنگونه که شایسته مقام دین است به جوانان معرفی کنیم و لذا دین در ذهن جوانان ما «دین گریزی» است.

استاد دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: انقلاب اسلامی در خیلی از حوزه ها موفق بوده است اما در حوزه فرهنگی متناسب با حوزه های دیگر موفق نبوده است. ما جوانان خود را داریم از دست می دهیم. دیگران اذهان آنها را با شیوه های امروزی ربودند چون ما نیامدیم به چراها پاسخ دهیم. بخشنامه ای با جوانان برخورد کردیم. ما بعد از انقلاب از باب مناسک در دین وارد شدیم به جای اینکه از محتوا و مفاهیم وارد شویم.

وی گفت: ما در ایران با یک گسست مواجهیم به این معناکه گویا دانشگاه ها تنها در چارچوب تقابل و معارضه با سنت قابل تعریف می باشد. شاید یکی از دلایل آن واردکردن دانشگاه از غرب به کشور باشد یعنی حوزه تبدیل به دانشگاه نشد.

وی با اشاره به تلاش آیت الله موسوی اردبیلی برای تجمیع سنت و مدرنیته گفت: او می خواست از هرچیزی که خوب است بهره ببرد، چه آنچه در سنت است و چه آنچه در دنیای مدرن است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به شخصیت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی اشاره کرد و اظهار داشت: برای من جای بسی خرسندی است که در آستانه هفتمین سالگرد ارتحال آیت الله موسوی اردبیلی که عالمی واقعا آزادیخواه، عدالتجو و کمال طلب بود، در این همایش حضور یافتم.

وی گفت: بدون تردید بسیاری از محققان تاریخ معاصر ایران و پژوهشگران سیر تحول انقلاب اسلامی در حوزه های مختلف علمی، اجتماعی و مدیریتی از نظرگاه خاص خود به کارنامه پربار آن عالم جلیل القدر خواهند پرداخت. برای نمونه، فعالیت های ایشان در تشکیل و رشد فعالیت های جامعه روحانیت مبارز تهران، عضویت در شورای انقلاب با حکم امام خمینی (ره)، مشارکت فعال در تاسیس حزب جمهوری اسلامی، تصدی ریاست دیوان عالی کشور و نیز نگارش آثار ماندگار در ابواب مختلف فقهی و نیز پیرامون مباحث و موضوعات تفصیلی و اقتصادی می تواند مورد تحقیق و کنکاش پژوهشگران قرار گیرد.

وی گفت: آیت الله موسوی اردبیلی بواسطه تلمذ و شاگردی در محضر اساتیدی چون امام راحل، آیت الله خویی، آیت الله سید محسن حکیم، آیت الله گلپایگانی و آیت الله سید احمد خوانساری همانند پیشینیان خود نسبت به وظیفه و مسئولیت های حساس مرجعیت شیعه به عنوان پناهگاه توده مردم و نیز طبقات مختلف اجتماعی آگاهی داشت.

وی ادامه داد: آیت الله موسوی اردبیلی در ضمن ادای وظیفه در مناصب مهم و جایگاه های کلیدی در نظام جمهوری اسلامی، تربیت و آموزش طلاب روشن اندیش و دانشجویان را وجه همت خود قرار داد.

آقای صالحی بیان کرد: تاسیس دانشگاه مفید و ایجاد محیطی مناسب برای تعامل افکار و تضارب آراء با توجه به سنت اصیل مکتب تشیع مبنی بر دفاع از حریت و آزاداندیشی، بزرگترین خدمت آن مرجع عالیقدر به جامعه علمی و فرهنگی ایران و جهان تشیع و بیانگر فهم دقیق و عمیق آن عالم از مبدا و منشا تحولات علمی در جهان مدرن است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شریف در بخش دوم سخنان خود به آیه «ولقد کرمنا بنی آدم» اشاره کرد و گفت: براساس این آیه قرآن کریم، ذات بنی آدم، کریم است اما عده ای در راه حرکت می کنند و عده ای در بیراهه هستند.

وی همچنین علم را دارای شرافت ذاتی دانست و گفت: علم زمانی «لاینفع» می شود که از آن در مسیر ناصحیح استفاده شود مانند علم هسته ای که مفید است اما وقتی تبدیل به بمب می شود «لاینفع» می شود.

وی ادامه داد: برخلاف پندار معمول، خاستگاه بسیاری از مراکز و موسسات علمی و پژوهشی اروپا را باید در نهادهای دینی و مذهبی آن قاره جستجو کرد. به عبارت دیگر، دانشگاه ها در غرب برآمده از مراکز سنتی آموزش دینی و موسسات مذهبی است. حتی اساسا رنسانس، علمای دین بودند بعدها که مشکلاتی پیش آمد، کلیسا فقط به چگونگی ها پاسخ می داد و اجازه طرح چرایی ها را نمی داد.

وی با تصریح به اینکه هرآنچه داریم از مکتب الهی ابراهیمی است، گفت: در دوره عباسیان، ریاضیات، هیئت، نجوم در حوزه های آن زمان تدریس می شد اما از قرن چهارم و پنجم به بعد بویژه از دوره مغول به یکباره این علوم از حوزه های ما دور شد.

وی گفت: طی یک سده گذشته و حتی در کوران مبارزات نهضت مشروطه، افراد به اصطلاح تجدد مآب، نهاد دین و روحانیت را مسبب دورافتادن ایرانیان و مسلمانان از میراث نوین غرب و زمینه ساز محرومیت اهل ایمان از مواهب عقل بشری تلقی می کردند. درحالیکه یکی از معماران اصلی استقرار حکومت قانون در جنبش مشروطیت آیت الله آخوند خراسانی بود.

آقای صالحی بیان کرد: آن عالم دوراندیش از رهگذر درک عمیق سنت نبوی و علوی و نیز با عطف توجه به امکانات موجود در منظومه حقوق و مکتب تشیع در مسیر نوسازی سامانه قدرت سیاسی و ساختار حقوقی قدرت در ایران گام نهاد و نقشی ماندگار از خود به یادگار نهاد.

وی گفت: بخش قابل توجهی از آحاد مردم و نیز بخش کثیری از دانش آموختگان از درک اهمیت و نقش برجسته عالمان تراز اول دین در بسط تفکر و اندیشه و نیز مددرسانی به استقرار نهادهای نوین در ایران غافل بودند.

وی ادامه داد: در حال حاضر عمده علمای شیعه به رغم همه کچ فهمی های اعمال شده طی قرون گذشته بیش از پیش به رسالت و وظیفه تاریخی خود در قبال دین اسلام و مذهب شیعه توجه دارند.

قائم مقام فرهنگستان علوم گفت: رهایی از قیود پندارهای نادرست در باب نقش و جایگاه روحانیت و شرح مجاهدت های ستودنی عالمان روشن ضمیر و فقهای نواندیش در حفاظت از حریم آزادی و آزادگی و نیز همگامی آنها با تحولات عظیم بشری در عرصه علم و معرفت وظیفه ای است که برعهده همه ما نهاده شده است.

وی در بخشی از سخنانش با اشاره به فاجعه غزه اظهار داشت: ما کنوانسیون های متعددی داریم از جمله کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو و پروتکل های آن، معاهدات و قوانین جنگی بعد از دو جنگ جهانی که تدوین شده و باید پیاده سازی شود اما موسسات بین المللی مانند سازمان ملل تا زمانی این معاهدات و کنوانسیون ها برای آنها مهم هستند که حافظ منافع قدرت ها باشند. همینکه نوبت به ضعفا می رسد این معاهدات و قوانین رنگ می بازد.

وی افزود: آزادی عملی که غرب به اسرائیل در ارتکاب جنایت غزه داده به دلیل شستن حس گناهی است که قبلا در دو جنگ جهانی قبلی ایجاد کرده بودند. اینقدر دست رژیم صهیونیستی را باز گذاشتند که روی هیتلر و چنگیز و دیگران را سفید کرد.

میرسعید موسوی: آیت الله موسوی اردبیلی مدارس مفید را با اصالت بخشیدن به فرد تاسیس کرد

دکتر میرسعید موسوی کریمی دانشیار دپارتمان فلسفه دانشگاه مفید اظهار داشت: مرحوم آیت الله اردبیلی در زمینه تربیت دینی نظریه پردازی نکرده اما آنچه می گویم برمبنای سلوک و رفتار عملی ایشان است.

فرزند آیت الله موسوی اردبیلی (ره) به subject و object به عنوان دوگانه مهم در فلسفه اشاره کرد و افزود: سئوال مهم این است که کدامیک بر دیگری مقدم است؟ من تابع محیط هستم و هرآنچه محیط بر من تحمیل کرد، من تابع آن می شوم؟ یا من کنشگر فعال سازنده عالم هستم؟ در طول تاریخ افرادی طرفدار اصالت subject و افرادی هم طرفدار اصالت object بودند.

وی دیدگاه مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی درباره اصالت فرد(subject )و جامعه(object )را به سه دوره تقسیم کرد و گفت: به نظرم ایشان در دوره پیش از انقلاب، اصالت را به فرد داده و معتقد بود فرد بر محیط تقدم دارد. مخاطب ایشان در تاسیس انجمن مبارزه با فقر در اردبیل، انسان ها بودند. فعالیت های تبلیغی در مسجد امیرالمؤمنین(ع)، تاسیس مدارس مفید، کانون توحید و مؤسسه خیریه مکتب امیرالمؤمنین(ع) و نحوه رفتار با فرزندان همگی نشان می داد که ایشان اصالت را به فرد می دادند. ایشان در برخورد با فرزندان کنترل محیطی شدید و اجباری در مورد انجام فرایض دینی نداشت و کنترل شدیدی در رفت و آمدها نداشت گرچه کنترل های عام را داشت. اما حقوق مردم خط قرمز ایشان بود.

مدیرعامل مؤسسه خیریه مکتب امیرالمؤمنین(ع) افزود: در دوره دوم که دوران انقلاب است به نظر می رسد محیط بر فرد تقدم می یابد. مناصب ایشان در این دوران گویای این مساله است. به شکلی که این دوگانگی در ذهن ایشان به این سمت رفت که اگر محیط درست نشود، فرد درست نمی شود.

وی گفت: دوره سوم، دوران بعد از انقلاب است که به نظر می رسد مرحوم اردبیلی از معدود روحانیونی بود که به فاصله کوتاهی از پیروزی انقلاب متوجه شد با تغییر ساختار مساله حل نمی شود و تربیت افراد اولویت دارد. به همین دلیل و با هدف کادرسازی مدارس مفید و دانشگاه مفید ساخته شد. ایشان در دهه ۶۰ اهتمام جدی به فعالیت های آموزشی و فرهنگی در حوزه و مدارس و دانشگاه ها پیدا کردند.

وی با بیان اینکه اصالت فرد دارای پشتوانه قرآنی است، ابراز داشت: نخستین اصل تربیتی در نگاه آیت الله موسوی اردبیلی، تقدم فرد بر جامعه است. بنظر می رسد پیامبر اکرم (ص) هم طرفدار اصالت فرد بود. اصل دوم، عدم اجبار و تحمیل در انجام فرایض دینی است. اصل سوم تاکید بر رعایت حقوق مردم است. اصل چهارم تربیت خاص نخبگان و عالمان است. آیت الله موسوی اردبیلی بر همین مبنا دانشگاه مفید و مدارس مفید را با هدف جذب و آموزش ورودی های ویژه تاسیس کرد.

گزارش تصویری: